Τα παιδιά δεν είναι ρομπότ. Τα πρώτα χρόνια της ζωής τους αγαπούν να αντιγράφουν τις συμπεριφορές των γονέων τους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν προσπαθούν συνέχεια να κατανοήσουν ποια είναι τα όρια στη σχέση τους με αυτούς, αλλά και τα όρια της αλληλεπίδρασης τους με τον κόσμο εν γένει. Δεν υπάρχει παιδί που να μην δοκιμάσει τις αντοχές των γονέων σε κάποια στιγμή της εβδομάδας, ίσως και της ημέρας. Οπότε αυτή η συνθήκη αναγκαστικά οδηγεί τους γονείς να αναζητούν τρόπους για να μάθουν στο παιδί τους τα όρια μέσα στα οποία μπορεί να λειτουργεί και κατ’ επέκταση την έννοια της πειθαρχίας. Είναι σημαντικό να εστιάσουμε στη λέξη πειθαρχία και όχι τιμωρία, καθώς οι γονείς διδάσκουν μέσα από αυτή συμπεριφορικά μοτίβα στα παιδιά τους, τα οποία σχετίζονται με τον αυτοέλεγχο και την απώλεια αυτού.
Πριν μιλήσουμε όμως για τρόπους που μπορεί κάποιος να μάθει την έννοια της πειθαρχίας σε ένα παιδί, καλό είναι να δούμε την επιστήμη πίσω από τις ατίθασες συμπεριφορές. Είναι στη φύση του ανθρώπου να αναζητά αυτονομία και αυτοέλεγχο, για αυτό και τα παιδιά πολλές φορές δυσκολεύονται με τα όρια. Όταν αναγκάζονται να ακολουθήσουν κανόνες ή όρια που τους έθεσαν άλλοι -ακόμα και αν αυτοί οι άλλοι είναι οι γονείς τους- είναι λογικό να νιώθουν απογοήτευση ή εκνευρισμό και πολλές φορές να αντιδρούν με ποικίλους τρόπους. Τα συναισθήματα είναι στον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν μπορούμε πάντα να τα ορίζουμε ως ενήλικες, πόσω μάλλον στα πρώτα χρόνια της ζωή μας. Για αυτό και τα παιδιά που δεν έχουν σχεδόν καθόλου αυτονομία δυσκολεύονται περισσότερο και αντιδρούν αναλόγως. Ρεαλιστικά λοιπόν δεν μπορούμε να περιμένουμε από ένα παιδί που ο εγκέφαλος του αναπτύσσεται να δείξει τη λογική και αυτοσυγκράτηση που δείχνει ένα ενήλικας. Ενημερωτικά να πούμε ότι η πλήρης ανάπτυξη του εγκεφάλου δεν συμβαίνει παρά μόνο στα μέσα των 20s τους.
Μέχρι λοιπόν ο εγκέφαλος των παιδιών να αναπτυχθεί αρκετά ώστε να παίρνουν τις κατάλληλες αποφάσεις ανά περίσταση και να αναλογιστούν τις επιπτώσεις των πράξεών τους, είναι δουλειά τους να δοκιμάζουν τα όρια των γονέων και να προσπαθούν να πάρουν τον έλεγχο στη σχέση αυτή. Από την άλλη. είναι δουλειά και των γονέων να αναμένουν τις συμπεριφορές αυτές και να τις διαχειρίζονται με ηρεμία και αποφασιστικότητα, όπως οφείλει να κάνει κάθε αρχηγός με αυτοπεποίθηση, αν θέλει να κατευνάσει αυτή καταιγίδα των συναισθημάτων που νιώθει ένα παιδί όταν παραφέρεται.
Συμβαίνει σε όλους
Τα παιδιά μπορεί να επιδείξουν συμπεριφορές που κατακρίνουν οι γονείς και ποικίλλουν από αδιαφορία και υστερία μέχρι χειρονομίες και προσβολές, αλλά αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι κάποιος δεν είναι καλός γονέας ή ότι το παιδί προοικονομεί συμπεριφορές από το ενήλικο μέλλον του. Σημαίνει απλά ότι με επικοινωνία, ξεκάθαρα όρια και ηγετική αυτοπεποίθηση πρέπει να το επαναφέρει ο γονέας στη χώρα της λογικής. Οι φωνές, οι προσβολές, η τιμωρία κάθε είδους δεν μαθαίνουν τίποτα σε ένα παιδί και λειτουργούν παροδικά. Δεν φροντίζουν το παιδί να αναπτύξει λογική ώστε να μπορεί στο μέλλον να αναλογιστεί τη συμπεριφορά του, οπότε τις στιγμές που ένα παιδί βγαίνει εκτός ορίων, καλό είναι να τις δείτε σαν ευκαιρία να του δείξετε τις αρχές του αυτοελέγχου για να μπορέσει κάποτε να τις εφαρμόσει το ίδιο μόνο του. Η διαδικασία αυτή μπορεί να γίνει μόνο με όρια και ενσυναίσθηση.
Τι μπορείτε να κάνετε
Εστιάστε σε αυτά που μπορείτε να ελέγξετε εσείς. Στην πραγματικότητα κανένας γονέας δεν μπορεί να αστυνομεύσει τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα ενός παιδιού, οπότε όταν παιδί παρεκτρέπεται, μπορείτε να ελέγξετε πώς επηρεάζετε μέσα από τις αντιδράσεις σας και τα όρια που βάζετε.
Επικοινωνία και όχι τιμωρία. Η επικοινωνία με το παιδί είναι εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι πειθαρχίας, αλλά και εν γένει της σφαίρας επιρροής σας στο παιδί. Η διάθεση για συνεργασία μαζί σας από το μέρος του παιδιού προϋποθέτει τη συνθήκη να νιώθει πάντα εκείνο ανιδιοτελή αγάπη από εσάς. Χωρίς επικοινωνία, το μόνο που υπάρχει απογοήτευση, κλιμάκωση των αρνητικών συναισθημάτων και η τιμωρία. Αν αποδεχτούμε ότι οι εκτός ορίων συμπεριφορές των παιδιών είναι φυσιολογικό κομμάτι της εξέλιξης του ανθρώπινου εγκεφάλου και όχι προσωπική “επίθεση” ή παραδοχή μιας κάποιος υποτιθέμενης γονεϊκής αποτυχίας, τότε οι γονείς κερδίζουν το πλεονέκτημα του να περιμένουν τέτοιες συμπεριφορές. Αυτό οδηγεί στο να αντιδρούν ήρεμα και συμπόνια, όσο ακραία και αν φέρεται ένα παιδί. Έτσι οφείλει να ερμηνεύει κανείς τον θυμό και τις αντιδράσεις των παιδιών, σαν σημάδια της συναισθηματικής καταιγίδας που συμβαίνει μέσα σε ένα παιδί.
Στην ένταση λοιπόν απαντήστε με ηρεμία. Το παιδί βρίσκεται σε συναισθηματική σύγχυση οπότε είναι δουλειά του γονέα να το καθοδηγήσει στην ηρεμία, γιατί απλά δεν μπορούν μόνα τους στην παρούσα στιγμή. Ένα παράδειγμα διαλόγου όπου ο γονέας βάζει σε λέξεις τα συναισθήματα του παιδιού είναι: «καταλαβαίνω ότι δεν θες να φύγεις απο την παιδική χαρά και αυτό σου προκαλεί λύπη. Ούτε εγώ θα ήθελα να φύγω. Αλλά πρέπει να φάμε πριν πάει πολύ αργά».
Πείτε για όσα νιώθετε. Προσπαθήστε να επικοινωνήσετε με το παιδί για να εκφράσει αυτό που νιώθει τη στιγμή που παραφέρεται όποιον και αν είναι αυτό το συναίσθημα. Επιβεβαιώστε τα συναισθήματα του και όχι τις συμπεριφορές του. Είναι ΟΚ να έχει αρνητικά συναισθήματα ένα παιδί όπως θυμό ή αίσθηση αδικίας, όταν για παράδειγμα δεν μπορεί να παίξει παραπάνω ή δεν θέλει να πάει για ύπνο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα βάλετε τα όρια σας. Δοκιμάστε να του μιλάτε με ενσυναίσθηση στη επικοινωνία σας δείχνοντας ότι καταλαβαίνετε αυτό που νιώθει, αλλά το συναίσθημα είναι ανεξάρτητο από τα όρια που χρειάζεται.
Τα όρια δεν είναι τιμωρία. Όταν βάζετε όρια δεν χρειάζεται να είστε αυταρχικοί ή αυστηροί. Μπορείτε να τα επιβάλλετε με καλοσύνη και σιγουριά αναγνωρίζοντας τη δυσκολία που περνάει το παιδί σας τη δεδομένη στιγμή, αλλά και πάλι συνεχίζοντας να τα επιβάλλετε. Δεν υπάρχει η δυναμική της εξουσίας στη σχέση σας με το παιδί, γιατί δεν εκ προοιμίου μιλάμε για μία σχέση που οι δύο συμβαλλόμενοι δεν έχουν την ίδια δύναμη, οπότε μην βλέπετε τις αντιδράσεις του σαν παιχνίδι εξουσίας.
Η αγάπη και η ηρεμία είναι δύναμη. Είστε γονέας. Δεν χρειάζεται να εξηγήσετε τα όρια που βάζετε, απλά με αγάπη να το καθοδηγήσετε στο να αποδεχτεί.
Το γιατί σώζει οικογένειες. Μην εστιάζετε στο σύμπτωμα, αλλά στην αιτία όταν ένα παιδί παραφέρεται. Μιλήστε μαζί του και βοηθήστε το να εκφραστεί. Η διαδικασία θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε συμπεριφορές και να αντιδράσετε καλύτερα όταν επαναληφθούν στο μέλλον.
Όρια και προσδοκίες. Χωρίς όρια τα παιδιά, νιώθουν ότι έχουν απόλυτη εξουσία και βγαίνουν εκτός ελέγχου. Είναι καλό τα όρια να είναι συγκεκριμένα στη ζωή τους και να τα γνωρίζουν και οι γονείς και τα παιδιά. Ειδικά όσον αφορά στον ύπνο τους, στις ώρες του παιχνιδιού ή της οθόνης και στην υπόλοιπη καθημερινή ρουτίνα του παιδιού, τα όρια βοηθούν όλους τους εμπλεκόμενους να γνωρίζουν τι να περιμένουν. Εφαρμόστε τα όρια άσχετα από την αντίδραση των παιδιών και βοηθήστε να τα κατανοήσουν όλοι όσοι εμπλέκονται στη σχέση αυτή.
tag:Wonder Wall